صفات مخبتانبا تبیین اِخبات از تقیید ایمان و عمل صالح به اِخبات: «اِنَّ الَّذینَ ءامَنوا و عَمِلوا الصّــلِحـتِ و اَخبَتوا اِلی رَبِّهِم...»و هم‌چنین از مقایسه بین مؤمنان نیکوکار و ستمگران کافر در آیه بعدی: «مَثَلُ الفَریقَینِ کالاَعمی و الاَصَمِّ و البَصیرِ و السَّمیعِ هَل یَستَویانِ مَثَلاً...»، روشن می‌شود که مخبتان، طایفه خاصّی از مؤمنانند که اعمالشان صالح، و چشم و گوش آنان به حقایق بینا و شنوا است. ۱ - متخلق به فضائل اخلاقیآنان متواضع برای خدا و مطمئن به پروردگار، و اهل دانش: «لِیَعلَمَ الَّذینَ اوتوا العِلمَ»و دارای بصیرت الهی [۴]
راهنما، ج۱۱، ص۶۲۲.
[۵]
رحمة من‌الرحمن، ج۳، ص۱۶۹.
: «اَفَمَن کانَ عَلی بَیِّنَة مِن رَبِّهِ»و برخوردار از دلی سالم و قلبی نرم در برابر حقّ و حقیقت [۸]
راهنما، ج۱۱، ص۶۲۲.
[۹]
المنار، ج۱۲، ص۵۷.
هستند: «فَتُخبِتَ لَهُ قُلوبُهُم»و در برابر عزّت پروردگار، احساس ذلّت [۱۲]
رحمة من‌الرحمن، ج۳، ص۱۶۹.
[۱۳]
تفسیر ابن‌عربی، ج۱، ص۵۵۸.
[۱۴]
تفسیر ابن‌عربی، ج۲، ص۱۰۶.
[۱۵]
روض‌الجنان، ج۱۰، ص۲۵۶.
می‌کنند.آنان که زمین عبودیّت را بوسیده و از روی خضوع و خشوع بر آن افتاده و محکم به آن چسبیده‌اند. [۱۶]
الفرقان، ج۱۸ـ۱۷، ص۱۰۲.
نیز گفته شده: مخبتان، کسانی هستند که ظلم نمی‌کنند و از آن‌جا که به‌طور کامل به روز جزا ایمان و اطمینان دارند(از حقوق شخصی خویش اغماض کرده‌اند)، درصدد انتقام برنمی‌آیند. [۱۷]
مجمع‌البیان، ج۷، ص۱۳۴.
[۱۸]
الکشاف، ج۳، ص۱۵۷.
[۱۹]
التفسیرالکبیر، ج۸، ص۲۲۵.
۲ - تسلیم در مقابل خداو سرانجام بر اساس آیه۳۴ سوره حج، مخبتان کسانی هستند که مخلصاً للّه حج به جای آورده و در حجّشان کاملاً تسلیم فرامین الهی‌اند؛ [۲۱]
رحمة من الرحمن، ج۳، ص۱۶۹.
[۲۲]
التفسیر الکبیر، ج۸، ص۲۲۵.
همانان که خداوند به پیامبرش دستور داده بشارتشان دهد: «و‌بَشِّرِ المُخبِتین». ۳ - صفات دیگر مخبتینآنان که در عبادت خویش، کوشا و دارای صفاتی هستند که آیه۳۵ حجآن صفات را چنین بیان کرده است: ۱.هنگام یاد شدن خدا، دارای قلبی ترسانند. به عبارت دیگر، زمانی که به یادآوری و ذکر خدا ترسانده شوند، می‌ترسند [۲۶]
مجمع‌البیان، ج۷، ص۱۳۴.
: «اَلَّذینَ اِذا ذُکِرَ اللّهُ وجِلَت قُلوبُهُم».این آیه، چنین نیز تفسیر شده که هنگام یاد خدا، قلوب ایشان به حرکت در آمده و متلاطم و طوفانی می‌شود. [۲۸]
رحمة من الرحمن، ج۳، ص۱۶۹.
۲. بر بلاها و مصیبت‌هایی که به ایشان (در راه طاعت و عبادت خدا) می‌رسد، صبر می‌کنند [۲۹]
مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۴.
: «والصّـبِرینَ عَلی ما اَصابَهُم».برخی، در بیان دو وصف یاد‌شده برای مخبتان گفته‌اند: مخبتان یا از «خبت» به‌معنای مکان گسترده یا از «خبیت» به‌معنای حقیر و ناچیز است؛ آن‌گاه احتمال داده‌اند که ایشان به اعتبار تحقیر نفس خویش، به خشوع و ترس قلبی (وجِلَت قُلوبُهُم) و به اعتبار سعه صدر و اطمینان، به صبر و تحمّل در برابر بلاها (والصّـبِرینَ عَلی ما اَصابَهُم) وصف شده‌اند. [۳۱]
بیان السعاده، ج۳، ص۷۷.
۳. به‌پادارندگان نمازند (و‌برای زنده نگه داشتن حقیقت این فریضه الهی می‌کوشند) و نماز را به همان صورتی که خداوند امر کرده است، در اوقات خودش درست و کامل به‌جای می‌آورند [۳۲]
مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۴.
[۳۳]
راهنما، ج۱۱، ص۵۸۳.
: «والمُقیمِی الصَّلوةِ».۴. از آن‌چه خداوند به آن‌ها روزی داده، بخشی از آن را در راه خدا انفاق می‌کنند؛ (اعمّ از انفاق واجب و مستحب) [۳۵]
مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۴.
[۳۶]
راهنما، ج۱۱، ص۵۸۳.
۴ - پانویس
۵ - منبعدائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله اخبات. |